Termin „sztuka użytkowa” odnosi się do zastosowania wzornictwa artystycznego na przedmiotach użytkowych, twórczo zaprojektowanych z myślą zarówno o estetyce, jak i funkcjonalności. Temu rodzajowi wytwórstwa artystycznego sekundują takie dziedziny jak: wzornictwo przemysłowe, grafika i wzornictwo, a także większość rodzajów sztuki dekoracyjnej (meble, dywany, gobeliny, hafty, biżuteria, garncarstwo, złotnictwo, koszykarstwo, mozaika i wyroby szklane).
Charakterystyka użytkowej sztuki afrykańskiej
Do najciekawszych przykładów należy w omawianym temacie afrykańska sztuka użytkowa. Jej świeżość w podejściu do materii pojmowania artyzmu, w połączeniu z wypracowanymi przez stulecia technikami zdobnictwa i rzeźbienia, stanowią o unikalności i niepowtarzalności. Pod wielkim jej wpływem, o czym nie każdy wie, znajdował się słynny Pablo Picasso.
Już bliższe spojrzenie na tradycyjną rzeźbę afrykańską ujawnia walory artystyczne i estetyczne, w połączeniu z jej cechami etnicznymi i użytkowymi. Jest to zazwyczaj rękodzieło, które bazuje na wykorzystaniu materiałów naturalnych takich jak powszechnie dostępne drewno czy bardziej kosztowna kość słoniowa. Z kolei w przypadku biżuterii, mającej poza względami estetycznymi wskazywać rangę osoby oraz przynależność do danej grupy etnicznej, mamy już bardzo szerokie wykorzystanie materiałów – kamień tygrysiego oka, hematyt, łupina orzecha kokosowego, koraliki i drewno hebanowe. Zupełnie niepowtarzalne są mozaiki wykonywane w Kongo ze… skrzydeł motyla.
Charakterystyczną cechą tej sztuki są także powtarzające się motywy zdobnicze i graficzne. Do najpopularniejszych należy słynna “wielka piątka”, czyli najniebezpieczniejsze zwierzęta rodem z Czarnego Lądu – lew, słoń, bawół, nosorożec i lampart.
Przykłady użytkowej sztuki afrykańskiej
Afrykańska sztuka użytkowa to przede wszystkim przedmioty codziennego użytku. Wśród oryginalnych rękodzieł znajdują się między innymi rozmaite pojemniki hebanowe, takie jak cukiernice lub szkatułki na biżuterię, doceniane przez panie na całym świecie. Artyści rodem z Afryki specjalizują się w produkcji wysublimowanych świeczników ze szlachetnego mahoniu, które każdemu wnętrzu mogą nadać nieco egzotycznego klimatu. Na uwagę zasługują też gustowne ograniczniki do książek czy hebanowe zegary.
Uganda z kolei, okazuje się być międzynarodową stolicą tradycyjnie tkanych poduszek. Stosowana tkanina kitenge to wyjątkowa afrykańska bawełna, a materiał ten często noszony jest jako ubranie przez tamtejsze kobiety lub jako chusta do noszenia dzieci. Taka poduszka z kitenge zawiera więc w sobie samą esencję kultury Czarnego Lądu.
Wszystkie te przedmioty świetnie sprawdzą się w aranżacjach nowoczesnych pomieszczeń mieszkalnych. Nie dość, że będą przykuwać swą egzotyka oko i przywoływać ducha afrykańskiego safari, sawanny i lasów tropikalnych, to na dodatek sprawdzą się znakomicie w codziennym użytkowaniu.
